• ΝΟΙΩΘΩ ΜΟΝΟΣ
  • ΔΕΝ ΕΧΩ ΔΙΑΘΕΣΗ
  • ΕΧΩ ΠΟΝΟΚΕΦΑΛΟΥΣ
  • ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ
  • ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΜΝΗΜΗΣ
  • ΕΧΩ ΑΓΧΟΣ
  • ΕΧΩ ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΕΣ

ΙΔΕΟΨΥΧΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ

Γενικά

Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή ή Ψυχαναγκαστική-Καταναγκαστική Διαταραχή, ανήκει στις αγχώδεις διαταραχές και χαρακτηρίζεται από ιδεοληψίες (σκέψεις, ιδέες, εικόνες, παρορμήσεις) που παρεισφρύουν με επαναλαμβανόμενο τρόπο, και οδηγούν σε ψυχαναγκασμούς (πράξεις ή συμπεριφορές επαναλαμβανόμενες) για να ανακουφιστούν από το άγχος που προκαλούν αυτές οι ιδεοληψίες.

Ένα παράδειγμα είναι: πλύσιμο 10 φορές τα χέρια (ψυχαναγκασμός) κάθε φορά που πιάνει ένα πόμολο, για να μην μολυνθεί από μικρόβια (ιδεοληψία)

Ορισμός

Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή χαρακτηρίζεται από τις ιδεοληψίες και ψυχαναγκασμούς, όπου κατά τη διάρκεια της πορείας της διαταραχής, κάποια στιγμή το άτομο έχει αναγνωρίσει ότι αυτές οι ιδεοληψίες ή οι ψυχαναγκασμοί είναι υπερβολικοί ή παράλογοι (αυτό δεν ισχύει στα παιδιά).

Η διαταραχή δεν οφείλεται στις άμεσες φυσιολογικές δράσεις μιας ουσίας (πχ. φάρμακα, κατάχρηση ουσίας) ή σε άλλη γενική σωματική κατάσταση. Προκαλούν σημαντική ενόχληση, είναι χρονοβόρες (περισσότερο από μια ώρα την ημέρα) και παρεμποδίζουν σημαντικά τις συνήθεις καθημερινές δραστηριότητες, την επαγγελματική δραστηριότητα ή τις καθημερινές δραστηριότητες ή σχέσεις του ατόμου.

Συμπτώματα

Ιδεοληψίες:

  1. επαναλαμβανόμενες και επίμονες σκέψεις, παρορμήσεις και εικόνες, οι οποίες βιώνονται κάποιες φορές σαν παρείσακτες και απρόσφορες και προκαλούν έντονο άγχος ή ενόχληση
  2. οι σκέψεις αυτές, ή οι εικόνες ή οι παρορμήσεις δεν αποτελούν απλά υπερβολικές ανησυχίες για προβλήματα της πραγματικής ζωής
  3. το άτομο προσπαθεί να αγνοεί ή να τις καταστέλλει ή να τις εξουδετερώνει αυτές τις σκέψεις-εικόνες-παρορμήσεις, με κάποια άλλη σκέψη ή πράξη
  4. το άτομο αναγνωρίζει ότι αυτές αποτελούν προιόν του δικού του νου

Ψυχαναγκασμοί:

  1. επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές (πχ. πλύσιμο χεριών, τακτοποίηση, έλεγχος) ή νοερές πράξεις (πχ. προσευχές, μετρήσεις, σιωπηρές επαναλήψεις λέξεων), όπου το άτομο αισθάνεται αναγκασμένο να εκτελέσει σε απάντηση μιας ιδεοληψίας και πρέπει να εφαρμοσθούν αυστηρά
  2. οι συμπεριφορές αυτές ή οι νοερές πράξεις σκοπεύουν στην αποτροπή ή τη μείωση της ενόχλησης ή στην αποτροπή κάποιου απευκταίου γεγονότος ή κατάστασης.

Πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα ότι αυτές οι  συμπεριφορές ή νοερές πράξεις είναι σαφώς υπερβολικές και τελικά δεν αποτρέπουν ή δεν εξουδετερώνουν αυτό για το οποίο είχαν σχεδιασθεί.

Ας δώσουμε ένα παράδειγμα: ένα άτομο αγοράζει κάθε φορά που βγαίνει έξω πολλές βιντεοκασέτες, τις οποίες μαζεύει σπίτι και στη συνέχεια τις πετάει καθώς δεν τις χρειάζεται, αλλά τη στιγμή εκείνη νοιώθει την ανάγκη να τις πάρει (ψυχαναγκασμός), γιατί νομίζει ότι αν δεν τις πάρει αυτός θα προκληθεί κακό (ιδεοληψία). Πιο γνωστά παραδείγματα είναι με τις μικροβιοφοβίες και το ψυχναγκαστικό πλύσιμο των χεριών.

Αιτιολογία

Η αιτιολογία δεν είναι πλήρως αποσαφηνισμένη, αν και έχουν ενοχοποιηθεί διάφοροι παράγοντες (όπως και στις υπόλοιπες αγχώδεις διαταραχές).

Τόσο οι ιδεοληψίες όσο και οι ψυχαναγκασμοί είναι ξένοι προς το Εγώ και προκαλούν άγχος αν τύχουν αντίστασης,

Οι άνδρες και οι γυναίκες προσβάλλονται το ίδιο και η μέση ηλικία έναρξης είναι τα 22 έτη.

Η πορεία είναι χρόνια, με εξάρσεις και υφέσεις των συμπτωμάτων.

Θεραπεία

Η φαρμακευτική αγωγή είναι απαραίτητη και αποτελεσματικότερη από την ψυχοθεραπεία, αλλά είναι περισσότερο αποτελεσματική όταν συνδυάζεται με Γνωστική-Συμπεριφορική θεραπεία (ΓΣΘ). Υπάρχουν βέβαια και ανθεκτικές περιπτώσεις, όπου χρειάζεται πιο συχνή παρακολούθηση και ειδικά προγράμματα αποκατάστασης.

Φάρμακα που χρησιμοποιούνται συνήθως: 

  1. Εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs)
  2. Βενζοδιαζεπίνες
  3. Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά (κυρίως κλομιπραμίνη)