Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει αναγνωρίσει την σπουδαιότητα της ψυχικής υγείας από την ίδρυσή του, και αυτό αντικατοπτρίζεται στον ορισμό της υγείας που υπάρχει στο καταστατικό του, και ο οποίος αναφέρει ότι η υγεία δεν είναι "απλώς η απουσία νόσου ή ασθένειας", αλλά, "μια κατάσταση πλήρους σωματικής, ψυχικής και κονωνικής ευεξίας". Γενικά
Η Ψυχογενής ή Νευρογενής Βουλιμία (bulimia nervosa) είναι πιο συχνή στις γυναίκες (9 φορές) από ότι στους άντρες. Η νευρογενής βουλιμία χαρακτηρίζεται από επεισοδιακή υπερφαγία (κατανάλωση πολύ μεγάλης ποσότητας φαγητού σε σύντομο χρονικό διάστημα), και αμέσως μετά το άτομο νοιώθει ενοχές και προσπαθεί να απαλλαγεί από το περιεχόμενο συνήθως μέσω εμετού, καθαρτικών, διουρητικών ή/και υπερβολικής άσκησης. Μπορεί να υποκρύπτεται και μια καταθλιπτική διαταραχή, ενώ παρατηρείται σε άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Ορισμός
Η Ψυχογενής Βουλιμία ανήκει στις Διαταραχές πρόσληψης τροφής μαζί με την Ψυχογενή Ανορεξία, και συχνά οι ασθενείς υποφέρουν και από τις δυο αυτές παθήσεις, είτε αναπτύσσεται η μια από τις δυο σε κάποια φάση.
Διακρίνονται δυο τύποι Ψυχογενούς Βουλιμίας:
- Ο Καθαρτικός Τύπος, όπου κατά τη διάρκεια του επεισοδίου, το άτομο καταφεύγει τακτικά σε αυτοπροκαλούμενους εμετούς ή σε κακή χρήση καθαρτικών, διουρητικών ή υποκλυσμών.
- Ο Μη Καθαρτικός Τύπος, όπου κατά τη διάρκεια του επεισοδίου, το άτομο έχει χρησιμοποιήσει άλλες απρόσφορες, αντισταθμιστικές συμπεριφορές, όπως η νηστεία ή η υπερβολική σωματική άσκηση, αλλά δεν καταφεύγει τακτικά σε αυτοπροκαλούμενους εμετούς ή σε κακή χρήση καθαρτικών, διουρητικών ή υποκλυσμών.
Συμπτώματα
Ο χαοτικός τρόπος λήψης τροφής χαρακτηρίζει αυτά τα άτομα (κυρίως γυναίκες), όπου προσλαμβάνουν μεγάλες ποσότητες τροφής σε μικρό χρονικό διάστημα, συνήθως θέλουν να είναι μόνες τους όταν κάνουν αυτά τα επεισόδια και αμέσως μετά νιώθοντας ενοχές προσπαθούν να απαλλαγούν από το περιεχόμενο.
Αντίθετα από τις γυναίκες με ανορεξία, η βουλιμική γυναίκα συνήθως καταφέρνει
να διατηρήσει το βάρος της σε φυσιολογικά επίπεδα.
Τα συμπτώματα ξεκινάνε και σε αυτή τη διαταραχή συνήθως κατά την εφηβική ηλικία και χαρακτηρίζονται από τα επανειλημμένα επεισόδια υπερφαγίας:
- η κατανάλωση σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο (π.χ. μέσα σε 2 ώρες) μιας ποσότητας τροφής, η οποία είναι εμφανώς μεγαλύτερη από αυτή που θα μπορούσαν να καταναλώσουν οι περισσότεροι άνθρωποι κατά τη διάρκεια της ίδιας χρονικής περιόδου και κάτω από όμοιες καταστάσεις
- αίσθηση έλλειψης ελέγχου στην κατανάλωση τροφής κατά τη διάρκεια του επεισοδίου (π.χ. ένα αίσθημα του ατόμου ότι δεν μπορεί να σταματήσει να τρώει ή να ελέγξει τι και πόσο τρώει)
- επανειλημμένη απρόσφορη αντισταθμιστική συμπεριφορά προκειμένου να αποτραπεί η αύξηση του βάρους, όπως αυτοπροκαλούμενοι εμετοί, κακή χρήση καθαρτικών, διουρητικών, υποκλυσμών ή άλλων φαρμάκων, νηστεία, ή υπερβολική σωματική άσκηση
- τόσο τα επεισόδια υπερφαγίας, όσο και η απρόσφορη αντισταθμιστική συμπεριφορά εμφανίζονται κατά μέσο όρο τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα για ένα διάστημα 3 μηνών
- η αυτοαξιολόγηση επηρεάζεται υπέρμετρα από το σχήμα και το βάρος του σώματος
- η διαταραχή δεν εμφανίζεται αποκλειστικά κατά τη διάρκεια επεισοδίων Ψυχογενούς Ανορεξίας
Αιτιολογία
Όπως και στη Ψυχογενή Ανορεξία, έτσι και στη Ψυχογενή Βουλιμία η αιτιολογία ανάπτυξης αυτής της διαταραχής είναι πολυπαραγοντική και έχουν προταθεί διάφοροι μηχανισμοί, όπως ψυχολογικοί, γενετικοί, βιολογικοί και κοινωνικοί.
Η προσωπικότητα του ατόμου είναι παρορμητική και υπάρχει μειωμένη ικανότητα διαχείρισης των αγχογόνων καταστάσεων, ενώ η σκέψη του ατόμου συνήθως εστιάζεται στην αξιολόγηση του εαυτού αποκλειστικά με βάση τα κιλά και το σχήμα του σώματός του.
Τα επεισόδια υπερφαγίας αποτελούν ίσως ένα τρόπο να αναπληρώσουν ένα κενό ή να εκτονώσουν με αυτό το τρόπο επιθετικά συναισθήματα και ο εμετός αποτελεί μια διέξοδο από τις σκέψεις και τα συναισθήματα που έχουν δημιουργηθεί από ένα τραυματικό γεγονός. Είναι άτομα που ασκούν αυστηρή κριτική στον εαυτό τους και έχουν χαμηλή αυτοπεποίθηση, ενώ δεν μπορούν να βάλουν όρια στον εαυτό τους.
Μελέτες σε οικογένειες και σε διδύμους έχουν δείξει τη γενετική/κληρονομική πλευρά της διαταραχής. Έχει βρεθεί ότι είναι πιο συχνή σε βιολογικούς συγγενείς πρώτου βαθμού ατόμων που έχουν τη διαταραχή, ενώ οι οικογένειες αυτές είναι αυστηρές, με υψηλές απαιτήσεις και αξίες και έλλειψη συναισθηματικής έκφρασης. Παρατηρείται μια εξαρτητική σχέση μεταξύ των μελών της οικογένειας και συνήθως τα άτομα αυτά έχουν αμφιθυμικά συναισθήματα προς τη μητέρα.
Οι βιολογικές θεωρίες εστιάζονται στη λειτουργία του υποθαλάμου (δυσλειτουργία) που ρυθμίζει τις βασικές λειτουργίες του σώματος όπως την όρεξη, το βάρος, τη θερμοκρασία και γενικότερα την ομοιόσταση.
Γενικά τα αίτια αναφέρονται παρακάτω:
- Κοινωνική πίεση
- Έλεγχος
- Εφηβεία
- Οικογένεια
- Κατάθλιψη
- Στρεσσογόνο γεγονός
Θεραπεία
Η θεραπευτική αντιμετώπιση προϋποθέτει την ψυχιατρική αξιολόγηση ώστε να εντοπιστούν πιθανές σωματικές δυσλειτουργίες που μπορεί να προέρχονται από τη Ψυχογενή Βουλιμία όπως είναι η συνοδός αναιμία, το έλκος στομάχου, η οισοφαγική παλινδρόμηση, η αφυδάτωση κ.α. και να αντιμετωπιστούν με τον κατάλληλο θεραπευτικό σχεδιασμό.
Επειδή η Ψυχογενής Βουλιμία συχνά συνοδεύεται και από κατάθλιψη ή άλλες αγχώδεις διαταραχές, κρίνεται απαραίτητη η ψυχιατρική εκτίμηση, έτσι ώστε να καθοδηγηθεί σωστά το άτομο και εφόσον απαιτηθεί να χορηγηθεί φαρμακευτική αγωγή για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των συμπτωμάτων.
Εφαρμόζονται διάφορες ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις όπως και στη Ψυχογενή Ανορεξία, ενώ η ψυχοεκπαίδευση κρίνεται πολύ σημαντική για την μείωση των υποτροπών.
Η πιο αποτελεσματική μορφή ψυχοθεραπείας είναι η Γνωστική Συμπεριφορική ψυχοθεραπεία καθώς είναι εστιασμένη στην κατανόηση των συναισθημάτων και συμπεριφορών που οδηγούν στην υπερκατανάλωση, στην αλλαγή συμπεριφορών που συντελούν στο πρόβλημα, στην έκθεση στο φαγητό, στην αποτροπή από τον εμετό, και στην αντιμετώπιση των αρνητικών αυτοαξιολογήσεων.
Γενικά, η φαρμακευτική αγωγή σε συνδυασμό με τη ψυχοθεραπεία κρίνεται ο πιο αποτελεσματικός τρόπος θεραπείας.