Γενικά

Μια διαταραχή που μπορεί να είναι πιο συχνή από όσο αναγνωρίζεται. Τα άτομα με επεισοδιακή υπερφαγία (binge eating) δεν μπορούν να πουν «όχι» στο φαγητό. Μπορεί να τρώνε υπερβολικά όταν νιώθουν μελαγχολία ή άγχος, όταν είναι σε ένταση ή όταν αισθάνονται μοναξιά ή ανία. Σύντομα όμως μετά το επεισόδιο, νοιώθουν ενοχές, μισούν και αηδιάζουν με τον εαυτό τους. 

Συναντάται συνήθως σε άτομα με παχυσαρκία και ψυχολογικά προβλήματα και έχει έναρξη συνήθως στην εφηβική ηλικία. Επίσης τα άτομα αυτά έχουν προσπαθήσει να χάσουν επανειλημμένα βάρος, εφαρμόζοντας αυστηρές και στερητικές δίαιτες, τις οποίες όμως παρατάνε και ξαναπαίρνουν τα κιλά που έχασαν. 

Το 75% του γυναικείου πληθυσμού κάνει δίαιτα, το 90% θα ήθελε να χάσει βάρος, ενώ μόλις το 16% από αυτές θεωρούνται κλινικά υπέρβαρες, και τελικά το 85% από τις δίαιτες είναι αναποτελεσματικές σε βάθος χρόνου. 

Ορισμός

Η διαταραχή χαρακτηρίζεται από επανειλημμένα επεισόδια υπερφαγίας με απουσία συστηματικής χρησιμοποίησης ακατάλληλης αντισταθμιστικής συμπεριφοράς (καθαρτικά, έμετοι, κλπ), που είναι χαρακτηριστική της Ψυχογενούς Βουλιμίας. 

Η Διαταραχή Υπερφαγίας συνυπάρχει με την παχυσαρκία. Χαρακτηρίζεται από επεισόδια όπου τεράστιες ποσότητες τροφής καταναλώνονται σε μικρό χρονικό διάστημα (πχ. 2 ώρες) και έλλειψη ελέγχου του φαγητού στη διάρκεια του επεισοδίου, δηλαδή μια αίσθηση ότι κάποιος δεν μπορεί να σταματήσει να τρώει ή να ελέγξει τι και πόσο τρώει. 

Τα υπερφαγικά επεισόδια συμβαίνουν κατά μέσο όρο το λιγότερο 2 ημέρες την εβδομάδα για 6 μήνες και δεν συνοδεύονται συνήθως από εμετούς, καθαρτικά, αυστηρές δίαιτες, διουρητικά, χάπια δίαιτας, υπερβολική γυμναστική. 

Συμπτώματα

Η Διαταραχή Επεισοδιακής Υπερφαγίας δεν είναι εύκολο να διαγνωστεί, καθώς τα άτομα που αντιμετωπίζουν αυτό το πρόβλημα, συνήθως "κρύβονται" από τους δικούς τους και είναι δύσκολο τα πρόσωπα του περιβάλλοντος να υποπτευθούν ότι κάτι δεν πάει καλά. 

Συνήθως εμφανίζουν:

• αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες, συνήθως δεν τρώνε πρωινό και τρώνε πολύ μετά το δείπνο
• αδυναμία στις λιπαρές, ζαχαρούχες και αμυλούχες τροφές (πχ. σοκολάτες, παγωτά, τσιπς, κλπ)
• ευερεθιστότητα και αγχώδη συμπεριφορά, λόγω των ενοχών τους για τα βραδινά επεισόδια υπερφαγίας
• αύξηση βάρους και παχυσαρκία

Το άτομο που πάσχει, χαρακτηρίζεται από το ότι:

• τρώει πολύ γρήγορα (έως και αμάσητα πολλές φορές)
• τρώει έως ότου αισθανθεί δυσάρεστα
• τρώει μεγάλες ποσότητες φαγητού ενώ δεν υπάρχει φυσική πείνα
• βιώνει συναισθήματα ντροπής, θλίψης, αηδίας και ενοχής μετά το επεισόδιο
• νοιώθει αδυναμία ή φόβο να ξεφορτωθεί το φαγητό που κατανάλωσε
• υπάρχει μειωμένη κοινωνικότητα και απομόνωση

Αιτιολογία

Έρευνες έχουν δείξει ότι υπάρχει μια δυνατή συσχέτιση μεταξύ της επιθυμίας για χάσιμο βάρους και της προσδοκίας για μεγαλύτερη αποδοχή από τους άλλους γύρω του. Οι ψυχοφυσιολογικές μεταβολές που προκύπτουν από μια αυστηρή δίαιτα ή οι ψυχολογικές μεταπτώσεις που συνδέονται με την αρνητική διάθεση, μπορούν να προκαλέσουν την αλλαγή της ισορροπίας των νευροδιαβιβαστών του εγκεφάλου.  

Συνήθη αίτια είναι το άγχος, η ανησυχία για μια σχέση, τα οικογενειακά προβλήματα, η κατάθλιψη και η ανία.

Πολλές φορές η ευχαρίστηση που αντλείται από την πρόσληψη τροφής, υποκαθιστά την απουσία ευχαρίστησης από άλλες δραστηριότητες ή αντικαθιστά την έλλειψη ενός συντρόφου ή γίνεται διέξοδος στη μοναξιά. 

Πολλοί παράγοντες μπορεί να αποτελούν την αιτία για ένα επεισόδιο υπερφαγίας, όπως:

• η συσσώρευση έντασης
• η έλλειψη διεξόδων εκτόνωσης
• η δυσκολία στην επίλυση συγκρούσεων
• η κατάθλιψη
• το άγχος
• η δυσκολία διαχείρισης αρνητικών συναισθημάτων
• η χαμηλή αυτοεκτίμηση
• τα εσφαλμένα πρότυπα σκέψης
• η καταπιεσμένη σεξουαλικότητα
• η ψυχική ή σωματική κακοποίηση και  οι τραυματικές εμπειρίες σε παιδική ηλικία

Θεραπεία

Επειδή στην συντριπτική πλειοψηφία των πασχόντων η υπερφαγία δεν επηρεάζει την ποιότητα ζωής τους, σπάνια επιδιώκεται βοήθεια από κάποιον ειδικό, όμως αυξάνονται με αυτόν τον τρόπο οι παράγοντες κινδύνου λόγω παχυσαρκίας (Σακχαρώδης Διαβήτης, Αρτηριακή Υπέρταση, Καρδιοπάθειες, κ.α.).

Στην πλειονότητα των περιπτώσεων τα άτομα αυτά θεωρούν ότι πάσχουν πρωτίστως από παχυσαρκία και γι'αυτό απευθύνονται σε διαιτολόγους με στόχο την καταπολέμηση της παχυσαρκίας, όμως είναι απαραίτητη η εκτίμηση από ειδικό ψυχίατρο καθώς ποσοστό 10-30% των παχύσαρκων ανθρώπων έχουν αρκετά συχνά επεισόδια υπερφαγίας και μπορεί να πάσχουν από μια τέτοια διαταραχή ή άλλη υποκρύπτουσα ψυχική διαταραχή (πχ. κατάθλιψη).

Το ζητούμενο για το βουλιμικό άτομο είναι να βγει από το φαύλο κύκλο "δίαιτας-υπερφαγίας" και να τροποποιηθεί το μοντέλο της απόγνωσης λόγω της απώλειας ελέγχου, σε επίγνωση της κατάστασης μέσω ψυχοεκπαίδευσης και τροποποίησης της συμπεριφοράς. 

Υπάρχουν διάφορες ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις που μπορούν να εφαρμοστούν, όπως ψυχοδυναμικού τύπου ψυχοθεραπεία, όπου συνήθως ο έφηβος παλινδρομεί σε μια παιδική ηλικία αντί να περάσει στο στάδιο της ενηλικίωσης μέσω της διατροφικής διαταραχής, και επικεντρώνεται κυρίως στη ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του ασθενούς. 

Επίσης, η οικογενειακή ψυχοθεραπεία εστιάζει στην αμφίδρομη σχέση μεταξύ του συμπτώματος (επεισοδίων υπερφαγίας ή βουλιμίας) και των οικογενειακών δυναμικών, δηλαδή ουσιαστικά αντιμετωπίζεται συνολικά η ενδο-οικογενειακή σχέση που έχει διαταραχθεί.

Η Γνωστική-Συμπεριφορική ψυχοθεραπεία βασίζεται στο μοντέλο που δημιουργήθηκε για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης και είναι κατάλληλη για ασθενείς με διαταραχές πρόσληψης τροφής. 

Υπάρχουν βέβαια και άλλες μορφές θεραπείας, όπως ομαδική διαπροσωπική ψυχοθεραπεία και εφόσον κριθεί απαραίτητο από τον ειδικό ψυχίατρο μπορεί να χρησιμοποιηθούν και διάφοροι φαρμακευτικοί παράγοντες, αν και δεν θεωρούνται θεραπείες πρώτης γραμμής. 

Κάντε το τεστ

Σύντομα θα προστεθεί ένα ερωτηματολόγιο που θα σας βοηθήσει να αναγνωρίσετε εάν πάσχετε από διαταραχή επεισοδιακής υπερφαγίας.